اصول چیدمان قفسه‌های سوپرمارکت
مرچندایزینگ صرفا به معنی بیرون آوردن محصولات از جعبه‌ها و چیدن اون‌ها در قفسه‌ها نیست. کاربرد این مفهوم فراتر از این حرف‌هاست. در عمومی‌ترین تعریف، مرچندایزینگ شامل تمام فعالیت‌ها و اقداماتی می‌شود که در یک فروشگاه خرده‌فروشی به فروش محصولات به مصرف‌کننده کمک می‌کنه.
توصیه می‌کنیم برای آشنا شدن با اصول چیدمان قفسه‌های سوپرمارکت و تعریف دقیق مرچندایزینگ این مقاله رو تا انتها بخونید.
معنی مرچندایزینگ چیست؟
به‌طور خاص مرچندایزینگ به مدیریت تنوع محصولات موجود در یک فروشگاه و نمایش اون‌ها به شیوه‌ای اشاره که باعث تحریک و ترغیب مشتریان به خرید میشه، اشاره می‌کنه. در واقع می‌تونیم بگیم هدف اصلی مرچندایزینگ، ترغیب مشتریان به خرید بیشتر در یک فروشگاه هست.
فعالیت‌ها و اقدامات مرچندایزینگ شامل برنامه‌ریزی چیدمان اجناس در فروشگاه خرده‌فروشی برای فروش به مشتریان احتمالی هم میشه. شاید بشه به‌طور خلاصه مرچندایزینگ رو طراحی چیدمان فروشگاه، برای فروش کالای مناسب، در زمان، مکان و تعداد مناسب و قیمت مناسب به مشتری بالقوه تعریف کرد.
ابعاد مختلف مرچندایزینگ
همون‌طور که گفته شد مرچندایزینگ صرفا معادل چیدمان مناسب نیست، اما دیگر ابعاد مرچندایزینگ چی میشن؟ در این بخش ابعاد و زیرمجموعه‌های مختلف اقدامات مرتبط با مرچندایزینگ رو معرفی و بررسی می‌کنیم.
خریدار همیشه و قبل از هر چیزی به نمود ظاهری و حسی که نسبت به کسب‌وکار داره واکنش نشون میده. در واقع اگر فروشگاهی جذاب باشه، احتمال ورود مشتری به فروشگاه بیشتره! واضحه که اگر چیدمان محصولات در فروشگاه زیبا باشه، به احتمال زیاد مشتری زمان بیشتری رو برای دیدن و مرور کالاها صرف می‌کنه.
اما نمود ظاهری یک فروشگاه خیلی فراتر از ارائه یک مکان زیبا برای خریده! شاید بپرسید یعنی چی؟ یعنی عناصر فیزیکی فروشگاه مثل نور، موسیقی، چیدمان، تابلوهای راهنما، عناصر انسانی، نمود ظاهری خود محصول و … روی رفتار خریدار تاثیر دارن. در ادامه به زیرمجموعه‌ها و اقدامات مربوط با مرچندایزینگ اشاره می‌کنیم.
طراحی محصول
طراحی محصول معمولا توسط تامین‌کنندگان انجام میشه. تامین‌کننده‌ها فعالانه داده‌های فروش رو تجزیه و تحلیل می‌کنن تا فرصت‌های معرفی محصول جدید رو شناسایی کنن. زمانی که فرصتی مشاهده میشه، تامین‌کننده (گاهی اوقات خود خرده‌فروش) شروع به طراحی محصول جدید برای رفع نیازهای مصرف کننده‌ها می‌کنه.
انتخاب سبد محصول
انتخاب سبد محصول، پایه و اساس اقدامات مربوط به مرچندایزینگ فروشگاهی به حساب میاد. انتخاب سبد محصول به این معنیه که چه محصولاتی رو در چه زمانی و در کدوم فروشگاه‌ها در دسترس مشتریان قرار بدیم. اگر خرده‌فروش در این مرحله اشتباه کنه و سبد محصول نامناسب یا ناقصی ارائه بده، مصرف‌کننده‌ها از فروشگاه دیگه‌ای که سبد محصول کامل‌تری داری، خرید می‌کنن.
بسته‌بندی
بسته‌بندی محصول بیانگر و معرف هویت اون محصوله که اگر بتونه نظر مشتری رو جلب کنه، تقریبا خرید رو قطعی می‌کنه. در شرایطی که تمام ویژگی یک محصول با محصول رقیب یکسانه (حتی شاید کمی قیمت بالاتر هم پذیرفته شده باشه)، بسته‌بندی عامل مهمی در ایجاد تمایز بین این محصولاته.
قیمت‌گذاری
تصمیم‌گیری در مورد قیمت‌گذاری یک محصول باید بر اساس داده‌ها باشه. برنده شدن استراتژی‌های قیمت‌گذاری بدون در نظر گرفتن مواردی مثل تخفیف، پروموشن‌ها و هزینه خدمات تقریبا غیر ممکنه.
نمایش محصول
تصمیم‌گیری برای نوع نمایش محصول باید با توجه به اطلاعات و داده‌های موجود و تحلیل‌های روانشناسانه انجام بشه. محصولاتی که فروش خوبی دارن باید فضای بیشتری در قفسه‌ها داشته باشن همچنین محصولات باید جوری چیده بشن که تصمیم‌گیری برای خرید و خود خرید برای مصرف‌کننده‌ها راحت‌تر بشه. برای مثال نزدیکی قفسه محصولات مکمل؛ مثل کره و مربا.
تخفیفات محصول
تخفیفات محصول ارتباط نزدیکی با برنامه‌ریزی قیمت و تبلیغات داره. معمولا این تأمین‌کننده‌ها هستن که برای مدیریت برنامه‌های فروش از خرده‌فروش‌ها درخواست می‌کنن که بخش خاصی از قفسه‌های فروشگاه خودشون رو در اختیار محصولات اون‌ها که تخفیف خاصی خورده قرار بدن. یکی از استراتژی‌های معمول، اجاره قفسه‌های مشخصی از فضای فروشگاه خرده‌فروشی در بازه‌های زمانی معین از طرف تامین‌کننده برای تبلیغ و فروش بیشتر محصولاته.
چند نمونه از استراتژی‌های مرچندایزینگ فروشگاهی
خرده‌فروش‌ها می‌تونن برای دستیابی به موفقیت و تصاحب سهم رقبا از استراتژی‌های مختلف مرچندایزینگ بهره بگیرن. هر راهبردی که استفاده میشه باید آگاهانه و برای رسیدن به اهداف خاصی باشه که همسو با اهداف کسب‌وکار و مدیریت فروشگاه هستن. از رایج‌ترین استراتژی‌های مرچندایزینگ فروشگاه میشه به موارد زیر اشاره کرد:
- تامین محصولات منحصر‌به‌فرد که در هیچ فروشگاه خرده‌فروشی دیگه‌ای موجود نیست. برای مثال عرضه محصولات سوپرمارکتی همنام با برند فروشگاه در فروشگاه‌های زنجیره‌ای مثل هایپراستار.
- قرار دادن محصولات پرسود در نقاط پرتردد فروشگاه.
- استفاده از طرح‌های تخفیفاتی، سمپلینگ رایگان و هدایای تبلیغاتی.
اصول چیدمان قفسه های سوپرمارکت شامل چه مواردی میشه؟
حالا که با مفهوم مرچندایزینگ و مزایای اون آشنا شدیم، بد نیست با یکی از کاربردهای مرچندایزینگ در مدیریت فروشگاه‌های سوپرمارکتی هم آشنا بشیم. محصولات سوپرمارکتی نیاز هر روزه همه مشتریان هستن و از‌این‌رو بازیگران خیلی زیادی در این صنعت با هم رقابت می‌کنن. به همین دلیل هم توجه به اصول مرچندایزینگ برای این دسته فروشگاه‌ها بسیار مهمه. در این بخش به‌طور خلاصه به بررسی مهم‌ترین اصول چیدمان قفسه های سوپرمارکت می‌پردازیم.
- جلوه‌بخشی به قفسه‌ها با رنگ‌های مختلف: از رنگ طبیعی میوه‌ها و سبزیجات استفاده کنید و اون‌ها رو در کنار هم نمایش بدید تا زیباتر بشن.
- ایجاد حس فراوانی محصول: از خطای دید استفاده و حس فراوان بودن محصولات در فروشگاه رو به مشتریان القا کنید. برای مثال می‌تونید در بخش میوه و سبزیجات سوپرمارکت با گذاشتن یک آینه بزرگ حس فراوانی رو القا کنید.
- جلوگیری از خالی شدن قفسه‌ها: هرگز اجازه ندید که قفسه‌های فروشگاهی خالی باقی بمونن. کالاهای موجود در قفسه‌ها حتما باید همیشه موجودی داشته و از بین بهترین محصولات انتخاب بشن.
- تازه و سالم بودن محصولات: قفسه‌ها رو مدام تمیز و مرتب کنید، کالاهای پوسیده و آسیب دیده رو که توسط مشتریان انتخاب نشدن رو به موقع جدا کرده و به قفسه مخصوص محصولات این‌چنینی منتقل کنید.
- نزدیکی و مشابهت قفسه‌های اجناس فصلی به هم: تمام اجناس فصلی در قسمت جلویی فروشگاه و چیدمان مشابه رو کنار هم قرار بدید. برای مثال شیرینی‌ها و پک‌های هدیه مخصوص عید نوروز.
- چینش منطقی محصولات بر اساس رفتار خریدار: بذارید این مورد رو با یک مثال توضیح بدیم. معمولا افرادی که دنبال خرید خیارشور هستن نیاز به خرید محصولات غذایی آماده مثل سوسیس و کالباس یا محصولات کنسروی مثل کنسرو ماهی تن و ذرت شیرین دارند، پس باید این قفسه‌ها نزدیک هم باشند. اگر فروشگاه بزرگه و مشتریان زیادی داره، بهتره که برای چینش منطقی قفسه‌ها از داده‌کاوی و تحلیل همبستگی خرید محصولات مختلف هم کمک بگیرید.
حرف آخر
خیلی از کسب‌وکارهای بزرگ مثل فروشگاه‌های زنجیره‌ای به‌طور موثر از اصول مرچندایزینگ استفاده می‌کنن و از مزایای اون هم بهره می‌برن. در مقابل اما خیلی از کسب‌وکارهای کوچک این اقدامات رو جدی نمی‌گیرن؛ در حالی که اصول مرچندایزینگ صرفا برای کسب‌وکارها و فروشگاه‌های بزرگ نیستن. هدف مرچندایزینگ استفاده بهینه از فضای موجود در فروشگاه و تنوع محصولات موجود در جهت فروش بیشتر، گردش سریع‌تر موجودی‌ها، ایجاد تجربه دلپذیر خرید، افزایش رضایت و وفادارسازی مشتریانه. فروشگاه‌هایی که این خدمات رو ارائه می‌کنن، مشتریانی وفادار خواهند داشت که اولین انتخابشون برای خرید، فروشگاه اون‌هاست و به‌طور منظم برای خرید به همان فروشگاه مراجعه می‌کنن.
